Uwaga! Syrop glukozowo-fruktozowy zagrożeniem dla zdrowia?

Postanowiłam zająć się tematem syropu glukozowo-fruktozowego, ponieważ jest on coraz częściej stosowanym dodatkiem do produktów żywnościowych i uważany jest przez wiele osób za zdrowszy odpowiednik cukru. Producenci reklamują swoje produkty jako zdrowe, ponieważ pozbawione są cukru, ale często zawierają one właśnie syrop glukozowo-fruktozowy. Co więcej, zdarza się, że produkty słodzone są zarówno cukrem, jak i syropem, żeby było jeszcze bardziej słodko, smacznie i ... niezdrowo. Nie dajmy się oszukiwać! Oczywiście jest wiele opinii na temat syropu glukozowo-fruktozowego, ale warto zapoznać się z możliwymi zagrożeniami, jakie niesie spożywanie go w nadmiernych ilościach.
Od razu chciałam zakomunikować, że ani syrop glukozowo-fruktozowy, ani cukier nie są dobrym wyborem. Oba związki w nadmiarze szkodzą, dlatego tak ważny jest zdrowy rozsądek podczas zakupów i umiar w jedzeniu.

Najpierw postaram się wyjaśnić czym jest syrop glukozowo-fruktozowy (w USA HFCS – ang. High Fructose Corn Syrup; w Unii Europejskiej GFS - ang. Glucose-Fructose Syrup). Jak wskazuje nazwa jest mieszaniną fruktozy i glukozy, ale nie w ilości pół na pół, tak jak w sacharozie. Do produkcji napojów używany jest HFCS55 (pozwólcie, że będę używała skrótów), czyli 55% fruktozy i 42-45% glukozy (jeśli 42% glukozy to pozostałe 3% stanowią wyższe sacharydy). Natomiast do innych produktów stosuje się roztwór 42% fruktozy, 53% glukozy i 5% wyższych sacharydów (HFCS42). Roztwór fruktozy i glukozy produkowany jest ze skrobi kukurydzianej (lub rzadziej pszenicznej – jest to zaznaczone na etykiecie produktu). A dlaczego producenci często stosują syrop glukozowo-fruktozowy zamiast cukru? Ponieważ łatwo się go rozcieńcza do pożądanego stężenia, zapewnia trwalszą wilgotność i słodkość, ma niższą tendencję do krystalizacji. W Ameryce Północnej jego cena jest niższa od sacharozy, również w Unii Europejskiej bardziej opłaca się wytwarzać syrop niż cukier (przynajmniej wynika tak z wielu artykułów). Wartość energetyczna cukru i syropu glukozowo-fruktozowego jest taka sama, czyli 4 kcal/g.

Syrop glukozowo-fruktozowy jest obecny w wielu produktach słodzonych: serkach, jogurtach, deserach, słodyczach, napojach, sokach, płatkach, ketchupach, dżemach. Występuje także w produktach przeznaczonych do żywienia dzieci. Dlatego przed zakupem warto spojrzeć na skład produktu. Łatwo sprawdzić jaki cukier prosty dominuje w syropie (będzie pierwszy w nazwie, np. jeśli więcej jest glukozy to będzie to syrop glukozowo-fruktozowy).

Fruktoza i glukoza kojarzą się z naturą, nie mają numeru E, dlatego nie wywołują podejrzeń u konsumentów. Jednak doniesienia naukowców dają do myślenia. W przypadku sporadycznego spożywania produktów słodzonych syropem fruktozowo-glukozowym  nie trzeba martwić się o swoje zdrowie. Jednak nadmierne spożywanie takich produktów może nieść wiele możliwych zagrożeń. A wszystko rozchodzi się o fruktozę, która jest metabolizowana bardzo szybko, ponieważ omija pewne szlaki metaboliczne. W związku z tym wysokie spożycie fruktozy powoduje wzmożoną syntezę triglicerydów, co z kolei wywołuje powstawanie tkanki tłuszczowej.

A tak niedawno fruktoza uznawana była za wspaniałe odkrycie, ponieważ ma niski indeks glikemiczny (IG=22) i jej siła słodząca jest wyższa o 40% w porównaniu do sacharozy (można dodawać mniejsze ilości fruktozy niż cukru). Takie cechy sprawiły, że fruktoza stała się idealnym rozwiązaniem dla osób chorych na cukrzycę. Jednak nikt nie wziął pod uwagę innych jej cech. O ile małe jej ilości (np. dostarczane z owoców) wykazują korzystny efekt metaboliczny (m. in. przywracają zdolność wątroby do regulowania produkcji glukozy w warunkach hiperglikemii), o tyle jej nadmierne spożycie wykazuje negatywne skutki metaboliczne.

Niektóre badania naukowe wykazują, że częste spożywanie produktów słodzonych syropem glukozowo-fruktozowym może:

- przyczyniać się do występowania otyłości,

- zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2, zwiększać apetyt, prowadzić do gwałtownych zmian poziomu insuliny oraz glukozy we krwi,

- podwyższać poziom lipoproteiny niskiej gęstości - LDL (główny transporter cholesterolu z wątroby do innych narządów) i triglicerydów (ich podwyższony poziom ma wpływ na podniesienie ryzyka zawału serca czy udaru mózgu),

- wpływać na zwiększony poziom cholesterolu i ryzyko zakrzepów,

- powodować spadek wrażliwości organizmu na leptynę, która odgrywa ważną rolę w regulacji pobierania pokarmu i gospodarki energetycznej organizmu,

- hamować wytwarzanie ATP (nośnik energii chemicznej używanej w metabolizmie komórki),

- przyczyniać się do zwiększenia możliwości wystąpienia zespołu jelita drażliwego.

To tylko garstka negatywnych skutków jakie znalazłam w literaturze. Niektórzy naukowcy sugerują, iż popularność teorii obarczającej syrop glukozowo-fruktozowy stale rosnącej epidemii otyłości w USA jest przesadzona. Instytucje takie jak Amerykańskie Stowarzyszenie Medyczne oraz Amerykańskie Stowarzyszenie Dietetyczne wydały nawet oświadczenia, iż syrop ten nie powinien być uznawany za czynnik propagujący rozwój otyłości w szczególny sposób. Według tych Instytucji nie ma naukowych podstaw do stwierdzenia, iż syrop glukozowo-fruktozowy oddziałuje na ludzki organizm w inny sposób niż sacharoza. Również producenci będą się opierać na ich oświadczeniach, ponieważ używanie tego syropu jest dla nich tańszym i wygodniejszym wyborem. Uważam, że bagatelizowanie możliwego wpływu syropu na zdrowie nie jest właściwe. Na szczęście naukowcy dalej będą prowadzić badania na tym środku słodzącym.

A co powinniśmy robić my - konsumenci?

- jeść świeże owoce - w takiej formie dostarczona fruktoza nie szkodzi,

- unikać żywności wysokoprzetworzonej,

- kupować jogurt naturalny i dodać do niego owoce niż kupować gotowy jogurt owocowy,

- pić samą wodę lub z różnymi owocami, świeżo wyciskane soki, herbaty, a nie słodzone napoje lub soki,

- czytać etykiety.

Jeśli chodzi o wybór cukru czy też syropu glukozowo-fruktozowego to nie ma mniejszego zła. Jedno i drugie nie wpłynie korzystnie na nasz organizm, dlatego jedyne co nam pozostaje to unikać obu!